Blog van Kanarioloog

Selecteren van showvogels en kweekvogels is het uitkiezen van welbepaalde exemplaren uit een beschikbaar bestand. Door deze onnatuurlijke selectie en door het leven als huisdier in onnatuurlijke omstandigheden zijn er uiteindelijk verschillende variëteiten en voor ons ook de bekende mutaties ontstaan.
Natuurlijke selectie zorgt ervoor dat alleen die vogels overleven die optimaal aangepast zijn aan de natuurlijke omstandigheden. Zij geven hun genetische eigenschappen door aan latere generaties. Zwakke vogels en vogels in afwijkende kleuren overleven die 'struggle for life' niet.
Kunstmatige selectie door de mens is met succes toegepast om veranderingen in het fenotype van zowel plant als dier te bewerkstelligen. Op deze wijze is men er bijvoorbeeld ook in geslaagd om een ras koeien te fokken met een hogere melkproductie, paarden die harder lopen of hoger springen, kippen die grotere eieren leggen, gewassen die beter resistent zijn tegen bepaalde plagen, enz.
Selectie, zowel natuurlijke als kunstmatige in combinatie met het optreden van mutaties, hybride's, crossing-over en geslaagde kruisingen, heeft ervoor gezorgd dat we vandaag de dag een grote hoeveelheid verschillende kleurvariëteiten kunnen ontdekken bij onze kanaries. Al deze variaties konden echter alleen ontstaan op basis van de rijke genetische basis waarover de kanarie beschikt.
Bij het selecteren van vogels is het erg belangrijk te weten of een bepaalde eigenschap erfelijk bepaald is of door de omgeving is ontstaan. Omgevingsfactoren spelen eveeens een rol. En als de eigenschap erfelijk bepaald is dan is het ook belangrijk om te weten of die eigenschap gemakkelijk door te geven zou zijn.
De eigenschappen die bepaald worden door een veelheid aan factoren, zoals bijvoorbeeld het formaat van een vogel zijn doorgaans moeilijker door selectie te verbeteren dan de factoren die geprikt de Mendelwetten volgen, zoals bijvoorbeeld sommige kleurmutanten.
Door kennis van de materie en doorgedreven selectie kunnen we in een aantal seizoenen bereiken dat bepaalde fenotype's of genotype's versterkt wordt van de ene generatie op de andere waarbij bepaalde genen minder en andere juist meer voorkomen. Op deze manier hopen we Topvogels te kweken naar een verantwoorde standaard inmiddels in de stille hoop verkerende dat men die standaard niet elke drie a vier seizoenen zal wijzigen....

Selectie
Het spreekt vanzelf dat we meer mogelijkheden hebben om te selecteren met meerdere jonge vogels welke we ter beschikking hebben dan slechts met enkele. En het spreekt ook vanzelf dat we meer mogelijkheden hebben om tijdens wedstrijden te scoren wanneer we de beschikking hebben over meerdere geselecteerde showvogels dan slechts over enkele. Als men wilt selecteren op een bepaalde eigenschap is het essentieel dat men over een substantieve groep vogels beschikt waarbinnen het mogelijk is om een selectie te maken, daarom is de periode van de kweek zo belangrijk. Onze vogels hebben dan extra aandacht nodig waarna we zonder pardon dienen te selecteren uit onze jonge vogels: alleen verder gaan met die vogels die echt voldoen aan onze eisen als kweekvogel en als tentoonstellingsvogel. We moeten er wel voor uitkijken dat we het aantal vogels waar we mee verder kweken niet teveel beperken. De genetische basis van onze kweekfamilie zou dan te smal worden met mogelijke risico's van inteelt en negatieve effecten op de vruchtbaarheid. Met een rigoreuze selectie kunnen we weliswaar snel resultaten behalen maar het wordt dan heel moeilijk om het resultaat voor de toekomst te schikken. Het uiteindelijk doel is tenslotte een kweekfamilie die over redelijk homogene eigenschappen beschikt gebaseerd op een vrij brede genetische basis. Daarom is het volgens mij ook essentieel om je als raskweker slechts in énkele kleuren te specialiseren.

Moment waarop selectie plaatsvindt
Selectie is gebaseerd op observatie van de vogels gedurende het hele jaar rond. Toch zijn er twee momenten waarop selectie het beste kan plaatsvinden:
Na de kweek. We elimineren de vogels voor verdere kweek die niet de beoogde kweekresultaten behaald hebben. Poppen die weinig eieren gelegd hebben. Poppen die niet zo goed hun jongen verzorgden en koppels waarbij teveel jongen niet groot gebracht werden. Deze vogels gebruiken we NIET opnieuw bij een volgende kweek, we geven ze géén tweede kans. Op dezelfde wijze elimineren we van verdere kweek, vogels die te los in de veren zitten, te klein zijn, blijvend abnormaal agressief bleken te zijn tegenover hun partner, 'neurotische' exemplaren, dus ook dewelke eventueel gedragstoornissen vertonen.
Na de rui. Als de rui achter de rug is laat de jonge vogel het best zijn karakteristieke eigenschappen zien. Eigenschappen voornamelijk in kleur en in bevedering. Vogels die moeite hadden om door de rui te komen sluiten we uit van verdere kweek evenals vogels die toch niet zo voldoende sterk bleken te zijn. Vogels die erg laat geboren zijn zullen we ook niet voor de kweek gebruiken het eerste seizoen erna. Een en ander zal ons toelaten om op langere termijn er de vruchten van te plukken.
Toelichting: als vogelkwekers vogels van de hand doen wil zoiets niet per definitie zeggen dat er iets mee fout hoeft te zijn. Na elk seizoen zijn er uit stammen van gespecialiseerde fokkers zéér goede vogels beschikbaar die kwalitatief van onschatbare waarde kunnen zijn voor verdere stamuitbouw van een nieuwe eigenaar in spe , laat hier geen misverstand over bestaan.

Auteur: Frans Begijn ( dit artikel werd eerder opgenomen ( 052008 ) in het verenigingsblad van de V.v.N.K. )